Sylwetka miesiąca: Czerwiec 2007: MILOS FORMAN

Reżyser kina czeskiego i amerykańskiego
Właściwie : Jan Tomas Forman.
Urodzony 18.02.1932 w Časlav (kraj środkowoczeski).
Rodziców stracił podczas II wojny światowej (matka zginęła w 1943 w Oświęcimiu, ojciec w 1944 w Buchenwaldzie). Był wychowywany przez krewnych i przyjaciół rodziny. Uczył się w Nachodzie, Kutnej Horze i Podebradach, gdzie zaprzyjaźnił się m.in. z Ivanem Passerem, Vaclavem Havlem i Jerzym Skolimowskim. W 1954 ukończył scenopisarstwo w Praskiej Szkole Filmowej (FAMU). W latach 1954-56 pracował dla czeskiej TV. Reżyserii uczył się u boku Alfreda Radoka na planie Pierwszego wyścigu (1956), potem współpracował z Ivo Novakiem nad Lalkami (1957), w którym zagrała jego pierwsza żona Jana Brejchova. W 1963 debiutował filmem średniometrażowym Konkurs. Autorem zdjęć tego filmu był jego odtąd stały operator Miroslav Ondřiček, czołową rolę zagrała w nim Vera Křesadlova – druga żona Formana. Był głównym przedstawicielem tzw. szkoły czeskiej lat 60-tych. Jego filmy z tego okresu cechowały się obserwacją życia codziennego, poszczególne epizody połączone były luźną linią dramaturgiczną. Ukazywały hipokryzję i fałsz bohaterów, także brak porozumienia między pokoleniami. Międzynarodowy rozgłos przyniosły mu filmy: Czarny Piotruś (1963), nagrodzony na MFF w Locarno, Miłość blondynki (1965) - laureat Nagrody Specjalnej Jury na MFF w
Wenecji, Pali się, moja panno (1967). W 1968 na zaproszenie Paramountu Forman wyjechał do USA, by nakręcić film o amerykańskiej młodzieży. Wybuch Praskiej Wiosny i interwencja wojsk Układu Warszawskiego sprawiły, że nie powrócił do kraju. Na początku lat 70-tych zrealizował w USA komedię obyczajową Odlot, która pomimo sukcesu na MFF w Cannes nie spodobała się widzom amerykańskim. Dopiero Lot nad kukułczym gniazdem (1975) przyniósł mu spektakularny sukces i pięć Oscarów (w tym za reżyserię). Po adaptacji musicalu rockowego Hair (1977) i powieści E.L. Doctorowa Ragtime (1981) wielki sukces odniósł kolejny jego amerykański film Amadeusz (1984, 7 Oscarów, w tym za reżyserię, także Cezar) wg sztuki Petera Schaffera, ukazujący konflikt między geniuszem i przeciętnością. Sukces przyniosły mu także Skandalista Larry Flynt (1996, Złoty Niedźwiedź na MFF w Berlinie oraz Złote Globy) biografia redaktora czasopisma pornograficznego Hustler i Człowiek z księżyca (1999, Srebrny Niedźwiedź w Berlinie) z brawurową kreacją Jimmy Carreya. Uważany za jednego z najwybitniejszych twórców współczesnego kina światowego.

Filmografia (filmy wyświetlane w Polsce):
1963 - Konkurs (śr. m.)
Czarny Piotruś (Černy Petr)
1965 - Miłość blondynki (Lasky jedne plavovlasky)
1967 - Pali się, moja panno (Hoři, ma panenko!)
1971 - Odlot (Taking Off)
1975 - Lot nad kukułczym gniazdem (One Flew Over the Cuckoo’s Net)
1979 - Hair
1981 - Ragtime
1984 - Amadeusz (Amadeus)
1989 - Valmont
1996 - Skandalista Larry Flynt (The People vs. Larry Flynt)
1999 - Człowiek z księżyca (Man of the Moon)
2006 - Duchy Goi (Goya’s Ghost)

                                                                                      mozaika.org.pl