Sylwetka miesiąca: ANTONI KRAUZE

Polski reżyser i scenarzysta filmowy.
Urodzony 01.04.1940 w Warszawie.
Początkowo studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, następnie w 1966 ukończył PWSTiF w Łodzi, odtąd związany z kinematografia polską. Debiutował filmem dokumentalnym Skok, którego współreżyserem był Edward Żebrowski. Przez następne trzy lata realizował dokumenty w łódzkiej WFO. W 1969 pojawił się na planie filmu fabularnego Struktura kryształu Krzysztofa Zanussiego w charakterze współpracownika reżysera. Jako samodzielny reżyser debiutował w 1970 filmem telewizyjnym Monidło opartym na opowiadaniu Jana Himilsbacha. Jego trzeci film Meta (1971, tv), oparty na podstawie powieści Marka Nowakowskiego, z powodów cenzuralnych odłożony na półki, dopiero po 10 latach otrzymał Nagrodę Specjalną Jury na FPFF w Gdańsku (1981). Natomiast pełnometrażowy film kinowy Palec boży (1972), wg opowiadania Tadeusza Zawieruchy o niespełnionych marzeniach aktorskich chłopca z prowincji, mimo przygnębiającego obrazu prowincjonalnej nędzy, został dopuszczony do dystrybucji, otrzymał szereg nagród, m.in. Srebrnego Lamparta na MFF w Locarno (1974). Socjologiczne zainteresowania Krauzego życiem polskiej prowincji w warunkach realnego socjalizmu doszły też do głosu w dramacie sensacyjnym Strach (1975, nagroda CIDALC na MFF w San Sebastian). Z kolejnych filmów na uwagę zasługują kameralna Podróż do Arabii (1979) z kreacją Haliny Łabonarskiej, a przede wszystkim ukończona tuż po wprowadzeniu stanu wojennego Prognoza pogody (1982), opowieść o ucieczce z domu starców pensjonariuszy przerażonych katastroficzną wizją przyszłości, która okazała się tragikomicznie zbieżna z ówczesnymi realiami i z tego powodu całkowicie nie do zaakceptowania przez cenzurę. Jego uniwersalne przesłanie dostrzeżono na MFF w San Remo w 1987, gdzie film otrzymał Grand Prix. Etap psychologicznych i socjologicznych penetracji Krauzego zamyka Dziewczynka z hotelu Excelsior (1988). W latach 1990-2005 poświęcił się głównie kinu dokumentalnemu, portretując wiele znanych postaci ze świata polityki i kultury, m.in. w filmach: Wysłannik (1993) o Jacku Baluchu – ambasadorze RP w Pradze, Preisner, czyli droga do sukcesu (1995), Szwed z „Wesela” (1998, Brązowy Lajkonik w Krakowie) o Andrasie Bodegardzie, Ćwiczenia z niepamięci (2004) o Januszu Morgensternie. Do fabuły powrócił w 2010 filmem Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł, będącym pierwszą w historii polskiej kinematografii rekonstrukcją dramatycznych i tragicznych wydarzeń 17 grudnia 1970 r. Krauze pojawił się także jako aktor w filmie Piotra Łazarkiewicza Kocham kino (1987).

Filmografia (tylko filmy fabularne):

1970 – Monidło (tv)
1971 – Meta (tv)
Piżama (tv)
1972 – Palec boży
1975 – Strach
1976 – Zaklęty dwór (serial tv)
1979 – Podróż do Arabii
1980 – Party przy świecach (tv)
1981 – Stacja (tv)
1982 – Prognoza pogody
1988 – Dziewczynka z hotelu Excelsior
1995 – Akwarium
Akwarium, czyli samotność szpiega (serial tv)
2010 – Czarny czwartek. Janek Wiśniewski padł
 

                                                                                      mozaika.org.pl